بوم گردی نیز نوعی از تورهای طبیعتگردی (Ecotourism) محسوب میشود. در این قبیل سفرها گردشگران و مسافران ضمن بازدید از یک منطقه خاص که ممکن دارای ویژگیهای فرهنگی منحصربه فرد باشد و یا پتانسیل طبیعتگردی داشته باشد؛ میتوانند در خانههای محلی زندگی کنند. در واقع آنچه به عنوان مفهوم بومگردی در ایران معروف است این هست که مسافر با اقامت در یک خانه روستایی و یا دهکدههای کوچک، تجربهای متفاوت از اقامت در هتل را تجربه میکند و ضمن اقامت از مکانهای دیدنی و توریستی آن منطقه نیز دیدن میکند. بنابراین بومگردی در واقع همان تورهای طبیعت گردی است که مسافران به طور مسئولانه به بازدید از جاذبهی مورد نظر میپردازد. در کشور عزیزمان ایران و سایر تمام نقاط جهان معمولا مناطقی که برای توسعه بومگردی انتخاب میشوند دارای ویژگیهای منحصر به فرد و جالب توجهی برای گردشگران باشند. در این نوع سفرها خود اقامتگاه بخشی از جاذبههای توریستی تور مسافرتی محسوب میشود.
اقامتگاههای بومگردی با هدف کاهش هزینههای سفر مسافران و کمک به حفظ بافت سنتی یک منطقه و فرهنگی بومی آن تعریف شدهاند. هدف از اجرای طرح اقامتگاههای بومگردی آن است که مردم محلی بتوانند از داشتههای خود کسب درآمد کنند و از طرفی ظرفیت اقامتی یک منطقه نیز تامین شود. به همین دلیل ویژگی جالب و مشترک تمام اقامتگاه های بومگردی آن است که باید شکل و شمایلی اصیل و بومی داشته باشند. در طراحی و توسعه این اقامتگاه ها حداکثر تلاش انجام میشود تا سبک معماری بومی یک منطقه رعایت شود و مسافر بتواند چند روز از سفرش را مانند افراد محلی زندگی کند. غذاهای خوشمزه محلی، خانههایی با دکوراسیون سنتی، میزبانان محلی با لهجه خاص، آداب فرهنگی متفاوت از ویژگیهای معروف اقامتگاههای بومگردی هستند.
تقریبا بیشتر کشورهای دنیا دارای اقامتگاه های بومگردی هستند اما بعضی از آنها در میان گردشگران از شهرت بالایی برخوردارند. استرالیا، شیلی، کاستاریکا، اردن، ایران، کنیا، مغولستان، افریقای جنوبی، مکزیک، اندونزی، تایلند، فیلیپین، هند، سوئد، ایتالیا جزو معروفترین اقامتگاه های بومگردی در دنیا هستند.
در سالهای اخیر شاهد رشد بسیار خوبی در تعداد اقامتگاه های بومگردی در ایران هستیم. مردم و گردشگران ایرانی استقبال خوبی از زندگی در این اقامتگاهها داشتهاند به همین دلیل بیشتر شهرهای ایران که پتانسیلهای فرهنگی بالایی دارند، انواع اقامتگاه های بومگردی را ایجاد کردهاند. خراسان جنوبی، شیراز، استان مازندران، گیلان، استان گلستان، چابهار، شهرهای کویری ایران، سمنان، فارس، اصفهان تنها چند نمونه از شهرهایی هستند که بیشترین تعداد خانههای بومگردی را دارند.
توجه داشته باشید که زمانی که انتخاب میکنید در خانه های بومگردی اقامت داشته باشید برای حفظ زیست بوم و فرهنگ منطقه بهتر است نکاتی را رعایت کنید تا کمترین آسیب به جامعه میزبان وارد شود: 1- هر منطقه از ایران دارای فرهنگ خاصی خودش است. احترام به نوع رسوم فرهنگی و نوع پوشش در این مناطق بسیار مهم و حیاتی است. گاهی شاید آن هستیم که گردشگران به طور آگاهانه و یا سهوی به عقاید مذهبی و اصول جامعه میزبان بی احترامی میکنند. 2- توجه داشته باشید که شما قرار است چند روز را در آن اقامتگاه بوم گردی بگذارید؛ بنابراین به وسایل منزل و اشیا سنتی آن آسیب نزنید. 3- بیشتر اقامتگاه های بومگردی به این صورت است که صاحبان آن در نزدیکی کلبه یا محل اقامت زندگی میکنند بنابراین حفظ حریم خصوصی آنها بسیار اهمیت دارد. 4- توجه کنید که شما در مسافرت هستید و میزبان شما زندگی روزمره خودش را انجام میدهد.